Passend examineren: elke leerling doet mee
Extra tijd, een time-out tijdens een examen of een examen dat voorgelezen wordt met behulp van spraaksynthese. Het zijn een paar voorzieningen die mogelijk zijn voor kandidaten met een ondersteuningsbehoefte. Op dit moment zijn duizenden kandidaten bezig met hun centraal eindexamen voortgezet onderwijs (vo) én op deze dag (16 mei) is het Global Accessibility Awareness Day. Oftewel een dag om stil te staan bij (digitale) toegankelijkheid en inclusie. Voor het College voor Toetsen en Examens (CvTE) is dat een zeer belangrijk thema.
Passend examineren
Jaarlijks doen ongeveer 180-duizend leerlingen mee aan de centrale examens vo. Het overgrote deel van deze leerlingen zit op een reguliere school voor voortgezet onderwijs. Als zij een ondersteuningsbehoefte hebben en hierdoor aanpassingen nodig hebben tijdens het centraal examen, stemmen ze dit af met hun eigen school. Het bevoegd gezag (bijvoorbeeld een schooldirecteur) kan met behulp van de richtlijnen van het CvTE kijken wat de mogelijkheden zijn.
Er zijn ook leerlingen die niet op het reguliere onderwijs zitten, maar bijvoorbeeld op het voortgezet speciaal onderwijs (vso). Daarnaast zijn er ook kandidaten die niet aan een onderwijsinstelling verbonden zijn, maar bijvoorbeeld thuis zitten of in een instelling wonen. Ook deze leerlingen doen mee aan de centrale examens. Als ze centraal examen willen doen, komen ze terecht bij de staatsexamens vo. Jaarlijks zijn er ongeveer 6500 kandidaten die één of meerdere staatsexamens doen. Ook hier zijn uiteraard allerlei mogelijkheden als het gaat om ondersteuning. Kandidaten die op een vso zitten, kunnen hiervoor bij hun eigen school terecht. De overige kandidaten moeten bij DUO zijn.
Toegankelijke examens
Bij de productie van de examens wordt er ook nagedacht over de toegankelijkheid en worden voor verschillende groepen kandidaten specifiek toegankelijke versies van het examen opgeleverd. Denk aan de omzetting van de examens in braille, de ondertiteling van geluidsfragmenten of het toegankelijk maken van de examens voor spraaksynthese. Scholen kunnen het hele jaar door advies vragen aan het CvTE over mogelijkheden omtrent passend examineren.
Deskundigenverklaring
Voor het aanvragen van de benodigde aangepaste examenfaciliteiten is in de meeste gevallen een deskundigenverklaring nodig. Hierin staat beschreven welke belemmering geconstateerd is en wordt vaak advies gegeven welke aanpassingen mogelijk zijn om aan de belemmering tegemoet te komen. Zo’n verklaring moet zijn opgesteld door een psycholoog, orthopedagoog, psychiater of neuroloog. Als je een waarneembare ondersteuningsbehoefte hebt, omdat je bijvoorbeeld een visuele of fysieke beperking hebt, heb je geen deskundigenverklaring nodig. Uiteraard moet je wel in gesprek met je school of DUO over eventuele aanpassingen tijdens het examen.
Exameneisen
Het is belangrijk te benadrukken dat exameneisen nooit worden aangepast. Voor mensen met een beperking mag het examen niet makkelijker worden gemaakt. Het enige dat aangepast kan worden, zijn de omstandigheden waaronder de kandidaat het examen maakt. Ieder jaar krijgt het CvTE veel vragen over passend examineren. De meeste vragen gaan over de mogelijkheden van een tijdverlenging, prikkelarm examineren en het gebruik van digitale hulpmiddelen.
Mocht je zelf vragen hebben over wat er mogelijk is qua passend toetsen en examineren, bekijk dan ook eens de digitale brochure kandidaten met een ondersteuningsbehoefte.
Onze verhalen
Lees ook het interview met Ans van Helden, die bijna haar hele loopbaan met en voor leerlingen met een visuele beperking heeft gewerkt.