Blogbericht | 25-02-2022 | Pieter Hendrikse

Hoe kunnen we van elkaar leren?

Wat een verandering, Huug. Je stopt als lid van het College van Bestuur van Hogeschool Inholland?

Dat klopt, ja. Na tien jaar is het een mooi moment. Ik denk nog na over wat ik hierna wil, een rol binnen het onderwijsveld blijft trekken. In de periode dat ik lid werd van het College van Bestuur van Inholland was er veel opschudding over de kwaliteit van de opleidingen en de waarde van de diploma’s. Kwaliteitsverbetering en -bewaking was een forse uitdaging. Gelukkig heeft Inholland een grote verbeterslag gemaakt. 

Je bent nu zo’n 2,5 jaar lid van het College voor Toetsen en Examens (CvTE). Hoe kijk je daar tegenaan?

Toetsing en examinering spelen een grote rol bij de kwaliteit van het onderwijs. Dat realiseer ik me nog meer nu ik lid ben van het CvTE. Hoe meer ik die complexiteit van toetsen en examens doorzie, hoe groter mijn respect voor hoe gestroomlijnd de bijbehorende processen zijn ingericht, zowel logistiek als inhoudelijk. 

Aansluiting havo - hbo

Hoe kijk je met een ‘hbo-blik’ naar de aansluiting van havo naar hbo en de invulling van de huidige havo-examens?

Ik vind het lastig om daar generieke uitspraken over te doen. Er is zo’n breed palet aan hbo-opleidingen. Hoe meer beroepsspecifiek een hbo-studie is, hoe groter het gat tussen havo en hbo. Bovendien zorgt de variatie van studenten op het hbo - vanuit havo, mbo, vwo - didactisch voor een interessante, maar wel complexe mix. Een meer algemene zorg is de taalvaardigheid van studenten. Je merkt hoeveel moeite het ze bijvoorbeeld kost een beargumenteerd verhaal op te bouwen. 

Maar het hbo leidt ook leraren op. Die lerarenopleidingen lijken mij de geëigende plek om daar werk van te maken. Vakontwikkeling hoort toch een plaats te hebben op lerarenopleidingen? 

Zeker, maar dat is nog niet zo eenvoudig. Docenten beschouwen zich vaak als autonome professionals en organiseren zich steeds minder in vakverenigingen. Daarnaast staan bijvoorbeeld leerkrachten in spe voor een complexe taak die ook veel pedagogische vaardigheden vereist. Ook daarop moeten de opleidingen hen voorbereiden. 

Om nog even terug te komen op de aansluiting hbo – havo: zou er niet meer uitwisseling kunnen zijn tussen hbo- en havodocenten? Bijvoorbeeld als uitwisselingsdocent op elkaars opleidingen? En er zijn vast nog andere mogelijkheden om de aansluiting te verbeteren. 

Die uitwisseling lukt beter tussen hbo en mbo. Misschien moet de ruimte op de havo in een eerdere fase worden gezocht. Er zijn natuurlijk al wel havo-opleidingen waar een praktijkcomponent wordt aangeboden of waar de verbinding met mbo en hbo wordt gezocht. 

Impact corona

Waar ik ook benieuwd naar ben, is hoe de hbo-lichting 2020, het eerste coronajaar, het doet. 

Dat levert een wat diffuus beeld op. Voor de eerstejaars studenten is het bindend studieadvies een jaar uitgesteld, dat geeft natuurlijk minder druk. Ook in het tweede studiejaar lijkt de vertraging mee te vallen, maar ik verwacht wel een na-ijleffect. Maar ik verwacht op langere termijn toch nog wel effecten. Onderschat de psychische nood en eenzaamheid van studenten niet. 

Eens, het langetermijneffect wordt pas later zichtbaar. Deze groep studenten heeft ook geen centraal examen vo gedaan; speelt dat ook nog een rol of gaat het meer om het totale plaatje?

Ook dat is lastig te zeggen. Een eindexamen is toch een rite de passage, een bevestiging dat ze op stevig ijs staan. Dat betekent wat voor hun zelfbewustzijn. Maar tegelijkertijd word ik wat mistroostig als er gesproken wordt over de 'verloren generatie'. Kijk niet alleen naar wat studenten gemist hebben, maar vooral naar wat ze hierdoor wel hebben geleerd: hoe het hen weerbaarder heeft gemaakt en hoe je dat kan vertalen naar een succesvolle leercarrière. 

Kernkwaliteiten lerarenopleidingen

Ik wil het ook nog even hebben over toetsing en examinering, de core business van het CvTE tenslotte. Dat is ook een belangrijk onderdeel van het werk van havodocenten en leerkrachten in het basisonderwijs. Heb jij het idee dat de lerarenopleidingen hen daar voldoende op voorbereiden, dat ze het in de vingers hebben en professioneel kunnen omgaan met toetsing en examinering?

Ik ben het met je eens dat het maken van goede toetsen enorm belangrijk is. Toetsing is het beginpunt van onderwijs, in hoe je een onderwijsjaar opbouwt. Docenten aan het hbo moeten natuurlijk voldoen aan de basiskwalificatie examinering, maar eerlijk gezegd vind ik dat er altijd meer aandacht aan toetsing en examinering besteed kan worden binnen de lerarenopleidingen. 

De beroepseisen die je aan een hbo-docent in dit opzicht stelt zou je toch ten minste terug moeten zien in de eisen aan studenten binnen de lerarenopleiding. 

Ja, ik zou zelfs nog een stap verder willen gaan. Ook bij opleidingen waar docenten in spe geen les gaan geven aan havoleerlingen of in het basisonderwijs, zou toetsing en examinering geen ondergeschoven kind moeten zijn, maar een kernkwaliteit.  

Uitwisseling CvTE – hbo

Dat brengt me op het punt van de samenwerking en uitwisseling tussen hbo en wetenschappelijk onderwijs.  Kan je daar iets over zeggen?

In het algemeen denk ik dat we te weinig gebruik maken van elkaars expertise. Als hbo zijn we te bescheiden, we kijken te veel naar het wo,  terwijl het hbo uitstekende leraren opleidt. Het wo stuurt meer op cognitief sterke studenten, dat vind ik een punt van zorg. Natuurlijk is kennis van groot belang, maar de kwaliteiten van een goede docent/leerkracht omvatten veel meer. 

Mooie thema’s die wij aanroeren. Is het een goed idee eens een breder gesprek te voeren met het hbo? Over toetsing en examinering, maar ook over de implicaties van corona, de ontwikkelingen rond de havo, de samenwerking met universiteiten. Past dat volgens jou binnen de ambassadeursrol van het CvTE?

Ja, dat denk ik zeker. Een mooie stap zou zijn om in gesprek te gaan met de Vereniging van Hogescholen. Een gesprek op basis van gelijkwaardigheid. Om elkaar beter te leren kennen én van elkaar te leren.