‘Digitale toegankelijkheid moet in ons DNA komen’

Bruikbaar voor iedereen

Sinds juli 2018 is het wettelijk verplicht dat de websites en apps van overheidsinstanties digitaal toegankelijk zijn. Femke van der Zalm, communicatiemedewerker en adviseur digitale toegankelijkheid bij het CvTE, legt uit wat dit voor het CvTE betekent: ‘Al onze digitale informatievoorzieningen, zoals onze websites, moeten bruikbaar zijn voor iedereen, met en zonder beperking. We laten daarom elke drie jaar onze websites onderzoeken door een extern onderzoeksbureau. Ons doel is om alles wat niet aan de eisen en richtlijnen voldoet zo snel mogelijk aan te pakken.’

Verschillende soorten beperkingen

Digitale toegankelijkheid is een breed begrip, licht Femke toe: ‘Denk bijvoorbeeld aan goede navigatie op de website, begrijpelijk taalgebruik en voldoende kleurcontrast. Daarnaast kan een beperking ook tijdelijk of situationeel van aard zijn, bijvoorbeeld wanneer je een gebroken arm hebt, wanneer de zon op je beeldscherm schijnt, of wanneer je een video wilt kijken in de stiltecoupé. Dan is het fijn dat er opties zijn waardoor je de informatie toch goed meekrijgt.’

Bewustzijn creëren

Het is geen koud kunstje om alle websites volledig toegankelijk te maken. Femke: ‘Niet alleen de techniek moet kloppen, ook documenten moeten aan de eisen voldoen. Dat werkt ook door in de samenwerking met externe partijen, zoals websitebouwers en ketenpartners als Stichting Cito en DUO. Het creëren van bewustzijn over dit onderwerp is belangrijk, zowel in- als extern. Je moet voor ogen houden voor wie en waarom we het doen. We doen het niet alleen omdat de wet het voorschrijft, maar juist ook omdat we het belangrijk vinden om voor iedereen toegankelijk te zijn. We zijn pas tevreden als het belang van digitale toegankelijkheid bij iedereen vanzelfsprekend is. Wanneer het echt in ons DNA zit!’

Breed gedragen onderwerp

Draagvlak is hierbij onmisbaar, benadrukt Femke: ‘Dit onderwerp kan je niet in je eentje dragen, daar heb je de gehele organisatie voor nodig. We hebben eind 2023 het werkverband Digitale Toegankelijkheid opgezet binnen het CvTE. Elke afdeling is hierin vertegenwoordigd, zodat het onderwerp bij alle collega’s meer gaat leven.’

Ambassadeurs

Elsa Postma, clustermanager beroepsgerichte profielvakken, is lid van dit werkverband: ‘We zijn ambassadeurs binnen de organisatie. We signaleren knelpunten en zoeken naar oplossingen om in- en externe processen toegankelijker te maken. Dat is een flinke klus en soms behoorlijk zoeken naar de juiste aanpak. Daarnaast maakt onbekend nog vaak onbemind, dus er ligt bij het werkverband ook een grote taak om het belang van digitale toegankelijkheid duidelijk te maken en iedereen te voorzien van de juiste kennis. Het is vaak nog een onbekend gebied. Met een beperking kun je ieder moment te maken krijgen, direct of indirect. Laatst hadden we een collega die tijdelijk visueel beperkt was, die moet ook bij de informatie kunnen. Ook nieuwe collega’s met een beperking moeten hun weg kunnen vinden bij ons. Digitaal toegankelijk werken is sowieso voor iedereen handig. Want zeg  nou zelf: wie is er niet gebaat bij een goed gestructureerd document, ondertiteling, of een helder contrast?’

Digitale toegankelijkheid in examens

Het werkverband besteedt ook aandacht aan digitale toegankelijkheid in centrale examens. Elsa: ‘We zijn als CvTE onder andere verantwoordelijk voor de centrale examinering in het voortgezet onderwijs (vo) in Nederland. Op examenblad.nl worden alle centraal afgenomen examens vo gepubliceerd. De pdf’s van de centrale examens zijn momenteel nog niet digitaal toegankelijk en moeten toegankelijk worden gemaakt, vanwege de wettelijke verplichting. En natuurlijk omdat we willen dat iedereen deze pdf’s kan gebruiken. Vanuit daar is het balletje gaan rollen en kijken we naast de toegankelijkheid van examens op examenblad.nl ook naar toegankelijkheid tijdens de afname van de schriftelijke centrale examens zelf. Dat betekent dat het examensjabloon hiervoor moet worden aangepast, en deze wordt beheerd door Stichting Cito. Zij hebben inmiddels de opdracht gekregen om dit aan te passen.’

Pilot Spaans havo

Bas Molenaar, projectleider digitale toegankelijkheid bij Stichting Cito, heeft dit project opgepakt: ‘We hebben eerst onderzocht wat toegankelijkheid binnen de centrale examens precies inhoudt en hoe onze examens er nu uitzien. De pdf-bestanden die wij delen met het CvTE worden gepubliceerd op examenblad.nl. Deze voldoen nu nog niet aan de wettelijke eisen van digitale toegankelijkheid.

We hebben vervolgens een projectgroep opgericht en havo-Spaans als vak gekozen om een pilot mee te starten. En nu is het bijna zover: in tijdvak 1 2025 wordt het schriftelijke havo-examen Spaans als nieuw toegankelijk examen voor het eerst afgenomen. Spannend!’

Goed voorbereid

De leerlingen worden overigens niet ineens geconfronteerd met een centraal examen in een nieuw jasje. Bas: ‘De lay-out is aangepast: onder andere met grotere regelafstanden, een ander lettertype, alt-teksten bij afbeeldingen en geen afkortingen meer. Scholen zijn tijdig geïnformeerd over deze aanpassingen en er is een veldonderzoek gedaan met positieve uitkomsten.’

Examenkandidaten kunnen voor havo Spaans op examenblad.nl zelfs een proefexamen downloaden dat volledig digitaal toegankelijk is en is opgemaakt in het nieuwe sjabloon. Zo wennen ze alvast aan het nieuwe uiterlijk. ‘We willen natuurlijk een verrassingseffect voorkomen; leerlingen moeten zich kunnen focussen op de inhoud. Voor 2026 hebben we al een aantal nieuwe vakken geselecteerd om mee te nemen in onze pilot.’

Toekomstige uitdagingen

Zijn binnenkort dan álle centrale examens digitaal toegankelijk? Nee, dat gaat volgens Elsa nog wel een tijdje duren: ‘Behalve met het bewustwordingsproces, zitten we ook met andere uitdagingen, bijvoorbeeld met het werken met complexe grafieken of tabellen.’
‘En door opgaven te wijzigen ten behoeve van digitale toegankelijkheid kan je bovendien in conflict komen met de gestelde exameneisen’, vult Bas aan. En dat is natuurlijk nooit de bedoeling.

‘We hebben dus nog een lange weg te gaan’, eindigt Elsa, ‘maar dit alles met elkaar uitzoeken is tegelijk ook een mooie missie.’