‘Kom maar op met die toekomst!’

Ingeborg Riedijk, programmamanager digitalisering, is betrokken bij de digitalisering van verschillende centrale examens. Ze vertelt waar we op dit moment staan: ‘We zien verschillen tussen onderwijssectoren. In het mbo worden de enige twee centrale examens, Nederlands en Engels, al sinds de invoering ervan digitaal afgenomen. Bij het Staatsexamen Nederlands als tweede taal (Nt2) worden de vier examenonderdelen (Lezen, Luisteren, Spreken en Schrijven) ook allemaal digitaal geëxamineerd. Later in dit interview zoom ik nog wat dieper in op digitalisering binnen Nt2.

Binnen het voortgezet onderwijs (vo) startten in 2005 een stuk of 10 vmbo-scholen voor leerlingen in de basisberoepsgerichte leerweg (bb) met een pilot digitale examinering van de algemene vakken. Daar bestaat een groot draagvlak voor. Want hoewel (nog) niet verplicht, neemt zo’n 99% van de vmbo kaderberoepsgerichte (kb) en basisberoepsgerichte (bb) scholen die centrale examens inmiddels digitaal af.

Bij havo, vwo en de vmbo gemengde en theoretische leerweg (gl en tl) is dat anders. Daar worden de centrale examens nog op papier afgenomen. Uitzondering zijn kunstvakken. Daar worden de vragen en het bijbehorende bronmateriaal in de vorm van film- of muziekfragmenten digitaal aangeboden. De centraal schriftelijke en praktische examens (cspe’s) digitaliseren we stap voor stap ook steeds verder. Dat is een mooie uitdaging, omdat het examens zijn die qua opzet heel anders zijn dan de meeste centrale examens. Er kunnen bijvoorbeeld onderdelen in zitten die je juist niet wilt digitaliseren, zoals het maken van bepaalde praktijkopdrachten. Dit terwijl je de beoordeling door examinatoren van die opdrachten juist wel direct in een digitaal systeem wilt laten invoeren.’

Doorontwikkeling van Facet

Alle digitale examens waar we als CvTE voor verantwoordelijk zijn worden afgenomen in het digitale examensysteem Facet. ‘Samen met DUO en Cito werken we voortdurend aan nieuwe functionaliteiten en verbeteringen van Facet. Dat is een groot deel van onze taak als team digitalisering. De doorontwikkeling van Facet vraagt om een nauwe samenwerking en veel afstemming tussen alle ketenpartners. Het is mooi om te zien dat iedereen hier zo betrokken bij is.’

Betrokkenheid van het veld

‘We maken ook dankbaar gebruik van de input van mensen uit het veld. Zo waren bij de start van de ontwikkeling van Facet bijvoorbeeld examensecretarissen direct betrokken via een klankbordgroep. Daarna verzamelden we vooral input via de helpdesk van Facet, enquêtes, workshops en individuele gesprekken met bijvoorbeeld examensecretarissen en docenten. Sinds vorig jaar hebben we weer een klankbordgroep waarin vertegenwoordigers van vo-scholen en mbo-instellingen feedback geven over Facet. Vier keer per jaar organiseren we een fysieke bijeenkomst, meestal over een concreet onderwerp, bijvoorbeeld over de correctie of over verbeteringen van bepaalde functionaliteiten. Deze gerichte manier van onderlinge uitwisseling is heel vruchtbaar en het levert vaak praktische ideeën op.’

Waar staan we over vijf jaar?

‘Wie weet wat er binnen en over vijf jaar allemaal al kan? Het gaat zo razendsnel! Wil je voorbereid zijn op die onbekende toekomst, dan moet je je daar nú op voorbereiden. Daarom werken we samen met onze ketenpartners OCW, DUO en Cito aan een langetermijnvisie. Die visie moet richting geven aan hoe we ons op de sterk veranderende toekomst willen voorbereiden en houvast geven aan de keuzes die we daarbij gaan maken.

Ik hoop dat we over vijf jaar onderzoek hebben gedaan en ervaring hebben opgedaan met de huidige nieuwste ontwikkelingen, zoals artificial intelligence (AI). En dat we weten wat de toegevoegde waarde kan zijn van die ontwikkelingen en of en hoe we die op een verantwoorde manier kunnen inzetten.

En ondertussen gaan we natuurlijk ook gewoon door met het continu verbeteren van de gebruikersbeleving, toegankelijkheid, logistiek en veiligheid van Facet. Want stilstand is per definitie achteruitgang. En dat is wel het laatste wat we willen. Dus kom maar op met die toekomst!’  

Uitgelicht: digitale examens Nt2

Het Staatsexamen Nederlands als tweede taal (Nt2) is het landelijke taalexamen voor anderstalige volwassenen die Nederlands als tweede taal leren. Er worden vier vaardigheden digitaal getoetst: Lezen, Luisteren, Schrijven en Spreken.

Ingeborg vertelt: ‘De Nt2-examens waren tot voor kort nieuw voor mij en ik ben onder de indruk van wat daar allemaal al digitaal gerealiseerd is en hoe dat gedaan is. Voor alle kandidaten van het Nt2-examen geldt immers dat Nederlands niet hun moedertaal is. Het gaat bijvoorbeeld om expats uit westerse landen, maar ook om vluchtelingen die hun inburgeringsexamen afleggen. Bovendien zijn niet alle kandidaten als vanzelfsprekend opgegroeid met digitale vaardigheden. Dat stelt nog meer eisen aan de gebruikersvriendelijkheid van de afnames van Nt2-examens.’

Over de oefenomgeving

Voor de digitale afname hebben we een oefenomgeving gemaakt. In deze omgeving zijn opgaven en oefenexamens beschikbaar voor iedereen: docenten, Nt2-kandidaten en andere belangstellenden kunnen op deze website oefenexamens inzien en ermee oefenen. Daarnaast, en dat is uniek, staan er openbare opgaven Schrijven en Spreken van het Staatsexamen Programma I (op taalniveau B1) in, waarmee kandidaten die zich voorbereiden op het Staatsexamen Nt2 kunnen oefenen. De echte examens Spreken en Schrijven van Programma I bestaan deels uit opgaven uit deze oefenomgeving. Het idee erachter is dat als een kandidaat álle opgaven van de oefenomgeving zou oefenen, deze vanzelf de beoogde vaardigheid ontwikkelt. Het is een beetje te vergelijken met hoe het theorie-examen rijvaardigheid van het Centraal Bureau Rijvaardigheidsbewijzen (CBR) werkt, waarbij kandidaten oefenen met opgaven die voor kunnen komen in het theorie-examen.