‘Iedere kandidaat moet het examen kunnen maken’

Aangepaste examens

‘We maken de examens zo toegankelijk mogelijk voor alle kandidaten. Omdat dit niet voor 100% te realiseren is, zorgen we voor aangepaste examens voor studenten met visuele en auditieve beperkingen. Dit doen we onder andere in samenwerking met experts uit het veld.’ 

Rowena de Bas is zo’n expert. Zij doet in opdracht van het CvTE voorstellen voor aanpassingen aan mbo-examens Nederlands voor studenten met een visuele beperking. ‘Ik werk sinds kort in het gevangeniswezen, maar heb daarvoor onder meer als docent Nederlands bij Visio gewerkt. Als expert krijg ik de centrale examens mbo Nederlands aangeleverd en geef daarop aan waar studenten die blind of slechtziend zijn tegenaan kunnen lopen bij het maken van die examens. Ik bespreek mijn voorstellen met Dedicon, de organisatie die teksten voor blinden en slechtzienden toegankelijk maakt. Vervolgens kijkt het CvTE naar de voorgestelde aanpassingen en of aan de kwalificatie-eisen wordt voldaan. En terecht. Want het gaat er niet om dat een examen makkelijker wordt, maar dat de vaardigheden die een student heeft er ook uit kunnen komen.’

Spelregels passend examineren

Naast het maken van aangepaste examens voor visueel en auditief beperkte studenten, stelt het CvTE ook regels op voor passend examineren bij de centrale examens in het mbo. Binnen deze regels is er veel ruimte voor het doen van aanpassingen. Bea licht toe: ‘Afgestemd op de belemmeringen die een individuele student ervaart, zijn er verschillende mogelijkheden voor het aanpassen van de manier waarop de examens worden afgenomen en voor het aanpassen van de examenomstandigheden. Je kunt hierbij denken aan extra tijd voor een examen, het inlassen van een pauze, een aangepaste werkplek of de aanwezigheid van een vertrouwenspersoon. Een beperking betekent niet automatisch een aanpassing. Het draait om de vraag: Wat is nodig om de belemmering die de student ervaart bij het maken van het examen weg te nemen zonder afbreuk te doen aan de kwalificatie-eisen? Passend examineren maakt dat alle studenten kunnen laten zien wat ze in hun mars hebben.’

Vernieuwde brochure en helpdesk

Een van Bea’s grote klussen dit jaar was een grondige herziening van de brochure 'Special Needs Special', de jaarlijkse brochure over bovengenoemde spelregels voor passend examineren in het mbo. De nieuwe brochure met de titel: 'Passend examineren in het mbo centrale examens 2024-2025' is recent gepubliceerd en verspreid. De focus van de brochure ligt niet meer zozeer op de beperking van examenkandidaten in het mbo, maar op de vraag ‘wat heeft een kandidaat nodig?’ De vernieuwde brochure geeft onder meer voorbeelden van mogelijke aanpassingen. 

‘Bovendien kunnen scholen ons bij vragen altijd benaderen via het contactformulier op examenbladmbo.nl. Onze helpdeskmedewerkers denken graag mee en ook ikzelf help scholen om bij complexe vragen de goede afwegingen te maken. Maar uiteindelijk is het aan de mbo-instelling zelf om te bepalen wat voor wie wordt ingezet’, vult Bea aan.

Niet te soepel, niet te streng

Voor de herziening van de brochure heeft Bea intensief samengewerkt met een klankbordgroep. ‘Op onze oproep, om vanuit de praktijk mee te denken over de nieuwe brochure passend examineren, kregen we onverwacht veel aanmeldingen. De leden komen uit het hele land en vertegenwoordigen verschillende rollen rond passend examineren.’
Cornalijn van Leuzen-Bijker, begeleidingsadviseur passend onderwijs bij het Talland College en lid van de klankbordgroep, benadrukt dat de brochure duidelijker en beter leesbaar is geworden. ‘De nieuwe insteek om veel beter te kijken naar wat de student nodig heeft en niet meer alleen uit te gaan van de classificatie, klonk mij als muziek in de oren. Daarom heb ik mij direct aangemeld. Veel aanpassingen zijn redelijk makkelijk te beoordelen, zoals tijdverlenging, bijvoorbeeld voor kandidaten met dyslexie of dyscalculie. Maar ik merk dat er steeds meer studenten in ‘een grijs gebied’ vallen. Dat vraagt veel meer om maatwerk. In de klankbordgroep konden we onze eigen ervaringen inbrengen en met elkaar uitwisselen. Dat hielp om voor de brochure scherp te krijgen wat er leeft en waar bij mbo’s behoefte aan is als het gaat om passend examineren en het toepassen van de regels daarvoor. Je mag niet te soepel zijn, maar ook niet te streng.’

Passend onderwijs start bij de intake

Ook Marjan Bolt-Swart, beleidsadviseur onderwijs bij mbo Noorderpoort in Groningen, houdt zich binnen haar organisatie bezig met passend examineren. ‘We waren al van plan de processen daarvoor beter in te richten en mijn deelname aan de klankbordgroep viel daar mooi mee samen.  De student die extra ondersteuning nodig heeft, verdient onze aandacht. Dit vind ik van groot belang. Het is een goede ontwikkeling dat die extra ondersteuning niet meer wordt benaderd vanuit de beperking of handicap, maar meer stuurt op wat de belemmeringen zijn. Dit dwingt ons om nog beter het gesprek aan te gaan over wat een mbo-student nodig heeft. Dat geldt niet alleen bij het examen. Passend onderwijs start al bij de intake.’ Ook Marjan is enthousiast over haar deelname: ‘Ik kon vanuit de praktijk input leveren voor de brochure. Het heeft mijn betrokkenheid bij dit thema versterkt en mijn netwerk vergroot.’

Klankbordgroep gaat verder

Bea: ‘Na de publicatie van de brochure hebben we een webinar georganiseerd. Daar was grote belangstelling voor. Ruim 250 mensen sloten bij dit webinar aan. De deelnemers hadden veel vragen. Deze vragen vertalen wij naar veelgestelde vragen die we op examenbladmbo.nl gaan plaatsen. We blijven zoeken naar mogelijkheden om zoveel mogelijk mensen te bereiken en te informeren. Daarom stopt de klankbordgroep niet bij de afronding van de brochure. We willen volgen hoe de informatie landt bij de mbo’s en achterhalen waar verder nog behoefte aan is.’

Publicatiedatum: 8 november 2024