Centrale examens beroepsgericht vmbo: niet in de gymzaal

Blogbericht | 03-04-2017 | Pieter Hendrikse

Voor de beroepsgerichte vakken in het vmbo zien de centrale examens er echter totaal anders uit.

Daar is het centraal schriftelijk én praktisch examen (het cspe) de examenvorm. Vanaf vandaag, 3 april, zijn er al vmbo-leerlingen die het cspe afleggen. Voor hen begint de examenperiode dus al veel eerder dan half mei. Het cspe is een prachtige examenvorm, die ik heel graag onder uw aandacht breng.

Hoe ziet een cspe eruit?

In het cspe staat de P van praktijk centraal. De toetsing van de theorie wordt direct gekoppeld aan praktische opdrachten. Een cspe kan wel 800 minuten duren. Dat zijn zestien lesuren van vijftig minuten. Met andere woorden: per leerling twee volle schooldagen. De leerlingen worden ook niet gelijktijdig getoetst. Bij een praktische opdracht zoals een verkoopgesprek kun je met twee examinatoren immers maar één leerling tegelijkertijd examineren. En de leerlingen krijgen vooraf informatie over het cspe.

Wie de papieren examens uit de gymzaal voor zich ziet, denkt misschien: Hoezo vóórinformatie? Dan is het toch geen examen meer? Hoezo niet allemaal gelijktijdig? Dan kunnen ze de opdrachten toch aan elkaar doorvertellen?

Dat werkt bij praktische examens anders. De gymzaal is daarvoor echt niet geschikt. Bij de praktische opdrachten moet een leerling zijn praktische vaardigheden zelf laten zien. Hij moet het muurtje zelf metselen, de bejaarde meneer zelf naar de activiteitenruimte begeleiden, de gerechten zelf uitserveren of de bloemkool zelf planten. Dan is het vanzelfsprekend dat hij van tevoren weet wat er van hem tijdens zijn examen verwacht wordt. Van de theorievragen zijn er wel verschillende varianten, waardoor leerlingen niet dezelfde vragen krijgen als hun klasgenoten die eerder zijn geëxamineerd.

Wie eens wil zien hoe de vóórinformatie er bij een cspe van dit jaar uit ziet: bekijk de instructiefilm voor leerlingen over het cspe 2017.

Een cspe bekijken?

En hoe zien de vragen van een cspe er dan uit? Ik zou zeggen: bekijk het cspe installatietechniek vmbo bb (basisberoepsgerichte leerweg) van 2016 eens en vraag je af: hoe handig zou het wel niet zijn als een van mijn gezinsleden kan wat daar gevraagd wordt.

> Zie cspe’s beroepsgericht 2016 (Om een examen te zien, links in het menu een niveau kiezen.)

Maak kennis met deze unieke examens! De horizon van de centrale examens reikt namelijk veel verder dan de gymzaal…

Update: Het CSPE in de praktijk….: meer dan de moeite waard!

Bij de ingang van verschillende praktijklokalen werd meteen zichtbaar dat er vandaag iets bijzonders aan de hand was. Zodra er om bijzondere redenen om extra stilte wordt gevraagd, dan weet je: grote kans dat er eindexamens aan de gang zijn. En dat was duidelijk zichtbaar: op elke deur ’n plakkaat met de aanduiding dat er examens aan de gang zijn. Tafeltjes met daarop de namen van kandidaten met een sticker ‘ gepersonaliseerd’. In elk examenlokaal naast de eigen docent, ook nog ’n tweede examinator. Vaak van buiten de school.

De cspe’s zijn in volle gang, zoveel werd wel duidelijk.

Getuige was ik van een drietal cspe’s. Leerlingen bbl en kbl in de weer met examens dierverzorging, VAP en AT. En wellicht weet u het nu al: mijn blik was vandaag gericht op de sector Groen in het vmbo.

Op het Groenhorstcollege in Emmeloord werd ik hartelijk verwelkomd door de eindexamensecretaris. Hij vertelde me over de organisatieperikelen die de cspe's met zich meebrengen. Uitsluitend met échte samenwerking in docententeams lukt 't goed om roosters en dagschema's slim vorm te geven. Leerlingen voelen dat overigens naadloos aan; zij weten op deze school dat hun belangen rondom toetsing en afsluiting centraal staan. En dat merk je.

In alle examenlokalen heerst een sfeer van opperste concentratie en toewijding. In het praktijklokaal VAP worden met de grootst mogelijke accuratesse levensmiddelenproducten bereid en aansluitend op kwaliteit beoordeeld. Testen waarbij theoretische kennis wordt getetst, leveren gefrons en gepeins op. Dieren worden meer dan liefdevol verzorgd, exact volgens de instructie op het opgavenblad. Technische apparaten worden in elkaar gezet alsof hier volleerde monteurs aan het werk zijn.

Leerlingen laten zich niet afleiden door het bezoek. De examens duren lang, tot wel ruim drie uur voor sommige praktijkonderdelen.

Docenten zien streng toe op een ordentelijk verloop van het werken aan de opdrachten. Tegelijkertijd zie je dat het om hún pupillen gaat: leerlingen waaraan vaak vier jaar lang door hen is ‘gesleuteld’. Het lijkt er soms ’n beetje op alsof het ook hún examen is dat wordt afgenomen. Mooi om te ervaren.

De algemene instructies aan de leerlingen variëren van ‘…telefoons zijn de gehele dag niet toegestaan…’ tot ‘…natuurlijk moet je de gebruikelijke spullen bij je hebben…’

Cspe’s maken meer flexibiliteit en maatwerk mogelijk. De koppeling tussen theorie en praktijk wordt in het centrale examen volledig  zichtbaar en volstrekt duidelijk. Digitaal en folio gaan hand in hand.

Ik maak me sterk voor een stevige verankering van deze vorm van examineren in ons stelsel. En het onderzoek van de Onderwijsinspectie uit 2016 bevestigt mijn beeld. Waren er in 2013 nog veel zorgen over objectivering van aanpak en resultaten, tijdens het laatste onderzoek wordt er geconstateerd dat '...de afnameomstandigheden voor het cspe van de onderzochte vakken verbeterd zijn sinds 2013...' En dat is goed nieuws.

Maar de Onderwijsinspectie constateert ook dat '...15 procent van de scholen de regels en richtlijnen van het cspe niet naleven.' En dat kan natuurlijk niet. Hopelijk blijkt in 2018, tijdens het volgende onderzoek, dat alle scholen dan het cspe reglementair vorm hebben weten te geven.

De leerlingen verdienen het, daarvan was ik getuige in Emmeloord.

> Bekijk de CvTE Backstage aflevering "Belang van de cspe's in het vmbo" op YouTube