Druk op eindtoetsing...?!

Blogbericht | 07-02-2017 | Pieter Hendrikse

…vanwege conflicterend gebruik

Afgelopen week was er een hoorzitting in de Tweede Kamer over eindtoetsing. ’n Actuele vraag is of er strijdigheid is met andere functies die de eindtoets inmiddels ook heeft gekregen? Wordt ‘n school ’gestraft’ voor de ambitie om passend onderwijs te verzorgen? Is een eindtoets wel geschikt om iets te zeggen over de kwaliteit van de school: die is toch veel meer dan taal en rekenen? De kans bestaat dat een school strategische keuzes maakt: welke leerlingen houden we buiten de opbrengstenbepaling? Misschien zelfs wel: welke eindtoets kiezen we opdat de school bij het inspectieonderzoek goed uit de verf komt?

Dit zijn vragen naar een zorgvuldige balans. Zowel de wet eindtoetsing als de herinrichting van het toezichtkader zijn knoppen waaraan gedraaid kan worden. Wat is een goede balans? Het is in alle geval van groot belang dat de primaire functie van eindtoetsing fier overeind blijft. En waar mogelijk kunnen met de eindtoets andere doelen gediend worden. Maar wel in die volgorde.

…vanwege toenemende kansenongelijkheid

De Tweede Kamer debatteerde afgelopen week ook over de toenemende kansenongelijkheid. Politiek een belangrijk onderwerp. De wetgeving rond eindtoetsing is jong; in werking vanaf 2015. Er is meer balans tussen het advies van de school (‘de film’) en de eindtoets (‘de foto’) gekomen. Het exces dat vo-scholen leerlingen alleen op grond van een eindtoetsscore plaatsten, is succesvol bestreden. Tegelijk zie je dat er bij groepen leerlingen sprake is van onder-advisering, met name die van lager opgeleide ouders. Toch de eindtoets weer leidend maken wanneer het toetsadvies hoger uitkomt dan het schooladvies? Nee, niet doen. 

Onlangs verscheen er een onderzoek naar de vergelijkbaarheid van de zes eindtoetsen. Daaruit blijkt dat het nog spannend is of het lukt om deze zes voldoende vergelijkbaar te krijgen. Het ministerie van OCW werkt daar hard aan. Vanuit het CvTE weten we hoeveel inspanning het kost om toetsen over de jaren heen vergelijkbaar te laten zijn. Dus dat is nog wel een klus, voor alle eindtoetsaanbieders.

Een eindtoets is een momentopname en een heel goede voorspeller van schoolsucces. Maar alleen in combinatie met andere bronnen, zoals herhaaldelijk in onderwijsonderzoek is aangetoond. Wellicht kan de eindtoets wel meer gewicht krijgen; bijvoorbeeld door de afname korter na het schooladvies te laten plaatsvinden, dat immers al vóór 1 maart gegeven wordt. Daarvoor moeten we eerst afwachten hoe de wet eindtoetsing uitpakt. Twee jaar afname is te kort om al conclusies te trekken.

En uiteindelijk gaat het niet om de toets, maar om onderwijs. Wat dat betreft zou ik tegen scholen, leerkrachten, ouders en leerlingen willen zeggen: de beste voorbereiding op een eindtoets is laten zien wat je hebt geleerd in acht jaar goed onderwijs.