Koesteren wat we hebben

Blogbericht | 01-11-2023 | John van der Vegt

Die betekenis, of ‘maatschappelijke waarde’, is niet gering. Nederland is een van de weinige landen ter wereld waar diploma’s toegang geven tot vervolgonderwijs. Dat brengt een belangrijke verantwoordelijkheid met zich mee. Waarvan we ons nog eens extra bewust zijn naarmate de maatschappelijke discussie over toetsen en examens lijkt toe te nemen en ons werk nu en dan onder een vergrootglas ligt.

Het is ook nogal wat. Van wat eens was bedoeld als meetmomenten die deel uitmaken van het onderwijs – waar staat de leerling, kandidaat, student, in het leren? – lijken centrale toetsen en examens gaandeweg steeds meer aan belang en betekenis te winnen. Niet alleen voor leerlingen, kandidaten, studenten, leerkrachten en docenten, maar ook voor ouders/verzorgers, bestuurders van onderwijsinstellingen, de inspectie en ‘overige betrokkenen’. Het meetmoment is in de discussies een doel op zich geworden, met groeiende toets- en prestatiedruk tot gevolg, niet alleen voor degene die de toets of het examen maakt, maar voor alle betrokkenen.

En op een bepaalde manier ‘is het CvTE daarvan’. Wat niet altijd even gemakkelijk voelt. Hoe staan wij hier als college in? Wat is onze rol? Formeel, op basis van de wet, zijn wij uitvoerder. Als college zijn wij in voorkomende gevallen echter ook onafhankelijk adviseur. Althans ten aanzien van de uitvoering, niet het beleid. Dat voelt niet steeds even gemakkelijk, en leidt soms tot vragen. Herhaaldelijk kwam dit thema naar voren in vergaderingen van het College voor Toetsen en Examens. Alle reden dus om er een themavergadering aan te besteden op 25 september jl. Samen overigens met collega’s van OCW en onder leiding van de secretaris-directeur van de Onderwijsraad.

Het gesprek, aan de hand van stellingen, ging ‘zowel diep als breed’. Het was een inspirerende bijeenkomst, die niet gemakkelijk samen te vatten is. Maar als ik toch een poging doe, dan wil ik het volgende noemen:

• De druk op scholen is groot van ouders, inspectie en de maatschappij in het algemeen.
• De ervaren toetsdruk in het onderwijs heeft niet zozeer te maken met (centrale) examens maar vooral met het grote aantal overige toetsen dat plaatsvindt. Dat vraagt om een goed en bewust toetsbeleid van scholen.
• Centrale toetsen en examens zijn een essentieel middel om nationale onderwijsstandaarden te handhaven, kwaliteit van onderwijs en de maatschappelijke waarde van diploma’s te waarborgen en leerlingen een goed beeld te geven van ‘waar sta ik’.
• Centrale examens kunnen bijdragen aan kansengelijkheid.

Open deuren misschien, maar van belang om in alle discussies niet uit het oog te verliezen. Voor mij alle aanleiding om te willen koesteren wat we aan centrale toetsen en examens hebben en die vooral tot hun recht te laten komen met behulp van de rijke expertise van leerkrachten, docenten en scholen.