Een nieuwe lente, een nieuw geluid: de doorstroomtoets

Blogbericht | 26-03-2024 | John van der Vegt

Ze noemden: “op sommige scholen verrassend”, “soms herkenbare uitdagingen” en “we zijn het nog aan het analyseren”. Dat werd breder getrokken doordat diverse media er aandacht aan besteedden. Zo was de kop van de digitale Volkskrant van 19 maart: “Twijfels over resultaten doorstroomtoets”. Vergezeld van citaten vanuit meerdere scholen, commentaar van de PO-Raad (“Wij zijn hier verbaasd en kritisch over”), het ministerie (“De doorstroomtoetsen geven ook dit jaar betrouwbare resultaten”) en mijn eigen College voor Toetsen en Examens (CvTE) dat aangeeft pas in september conclusies te kunnen trekken over de resultaten. Het meest opvallend vond ik het commentaar (Eva Naaijkens - Alan Turingschool) “Geef iedereen dezelfde toets of stop ermee”. Lang geleden was dat zo en ik kan die mening persoonlijk ook best volgen maar de politiek heeft anders besloten en dat is een democratische realiteit. Hoe bekijk ik die discussie na meerdere jaren van hard werken?

Meerdere jaren van hard werken? Ja, al ruim een jaar zijn we als CvTE bezig om zorgvuldig te beoordelen welke doorstroomtoetsen op de markt komen en alle voorbereidingen te treffen voor het nieuwe stelsel waarin we een taak vervullen als kwaliteitsbewaker en normeerder. Zie ook deze factsheet over de normering. Boeiend en uitdagend werk en we zijn ook zeker benieuwd naar de effecten en resultaten. En we zullen ons ook de vraag stellen, met OCW, Cito en anderen die bij de voorbereiding betrokken waren of we er conclusies aan moeten verbinden.

Inmiddels is een berg werk verzet om de eerste afname zorgvuldig te laten verlopen. Door (toets en examen)deskundigen van Cito, door een onafhankelijke adviescommissie bij het CvTE, door de deskundige medewerkers van het CvTE. En niet te vergeten de toetsaanbieders zelf. Met heel veel expertise dus en ik ben gelukkig van de generatie die vertrouwen heeft in die (wetenschappelijke) expertise. De erkende doorstroomtoetsen voldoen aan de kwaliteitscriteria.  En als we als CvTE de doorstroomtoets betrouwbaar vinden zeggen we niet dat de schooladviezen onbetrouwbaar zijn, zoals ik op LinkedIn las. Schooladviezen zijn gebaseerd op de totaalindruk die de school heeft van een leerling. Doorstroomtoetsen geven inzicht in de beheersing van taal en rekenen en zijn daarmee een 'tweede objectief gegeven', naast het schooladvies. 

We hebben onze opdracht om te zorgen voor optimale vergelijkbaarheid van toetsresultaten in een stelsel met diverse doorstroomtoetsen zeer serieus genomen. In het nieuwe stelsel is de vergelijkbaarheid door onder andere ankeropgaven en normering goed geborgd. We hebben nu een nulmeting en dat is winst ten opzichte van de oude situatie. Dat is zeer zorgvuldig gedaan.

Alle reden wat mij betreft om goed te kijken of en wat we van de ervaringen en resultaten kunnen leren. Geen reden om de betrouwbaarheid in twijfel te trekken. En nu hoor ik u denken “wat schiet die leerling (en school) ermee op”. Ik snap heel goed dat een lagere uitkomst een teleurstelling kan zijn voor een leerling. Dat is niet altijd te voorkomen maar het hangt ook af van wat je er als school en ouders  mee doet.  Net als de school geeft de doorstroomtoets een advies; het is geen examen voor een diploma. En inderdaad, je moet een hoger schooladvies geven als de doorstroomtoets beter uitpakt. Waarbij ik met 'zwetende' vingers ‘lager’ of ‘hoger’ typ, omdat ‘theoretisch' mijns inziens een betere formulering is in de waaier van mogelijkheden die er is (om onze minister te citeren). Dat is ook een relevante maar heel andere discussie. 

Een nieuwe lente, een nieuw geluid. Laten we de doorstroomtoets de tijd geven, het totaal aan resultaten de komende tijd goed op een rij zetten en als het beter kan zullen wij als CvTE dat binnen onze opdracht zeker doen. Dat is ons dagelijks werk.