En als je extra steun nodig hebt bij je examen?

Die spanning kan natuurlijk extra oplopen als je meer behoefte hebt aan ondersteuning bijvoorbeeld omdat je blind bent, slecht hoort of een andere waarneembare beperking hebt. Maar ook bijvoorbeeld niet (direct) waarneembare beperkingen als autisme, ADHD of een angststoornis kunnen een grote extra uitdaging zijn. 

Ik werd getroffen door een telefoongesprek met een vader wiens zoon stoornissen in autistisch spectrum heeft en merkte dat de presentatie van het profielwerkstuk zoveel spanning opriep bij zijn zoon dat hij volledig dicht klapte. Vader was ten einde raad omdat zijn zoon met veel steun het vso (bijna) had doorlopen, nu staatsexamen deed, naar het mbo wilde en nu leek te struikelen op die laatste stap: de presentatie van zijn profielwerkstuk. Hij had nog een herkansing maar dat moest dan wel goed gaan. Samen met de medewerkers van het CvTE hebben we met hem en de school waar de jongen zat gesproken over de mogelijkheden voor ondersteuning. Van een vertrouwde docent die hij kent bij het examen tot het eerst opnemen van de presentatie. 

Voor leerlingen met een behoefte aan ondersteuning gebeurde in de praktijk gelukkig al veel en de afgelopen jaren steeds meer. Als CvTE hebben we in het najaar van 2023 het beleid voor kandidaten met een ondersteuningsbehoefte nog eens duidelijk op een rij gezet en vastgesteld. Samengevat is dat beleid:
1.    We maken examens die zoveel mogelijk toegankelijk zijn voor alle kandidaten
2.    We hebben de kennis en kunde in huis om scholen (besturen) te adviseren over mogelijke aanpassingen
3.    Die kennis en kunde gebruiken we ook voor de staatsexamens waar we zelf uitvoerder zijn

Iets meer over die drie punten. Bij het maken van examens kun je denken aan een groter of aangepast lettertype, verklanking en ondertiteling van filmfragmenten om maar enkele voorbeelden te noemen. Ook kan het leiden tot alternatieve examenvormen, bijvoorbeeld in braille. Wil je daar meer over weten? Lees dan eens de ervaringen van iemand die zich  dertig jaar hiervoor heeft ingezet: Ans van Helden (what’s in a name): ‘Ik kijk met dankbaarheid terug op vele mooie momenten’. Iemand die er vanuit allerlei rollen aan meegewerkt heeft. Voor vo-scholen zijn de kaders door OCW vastgelegd en voor het mbo door het CvTE. Meer weten over die kaders? Kijk dan op deze pagina.
Maar met die kaders alleen zijn we er niet. De vragen om ondersteuning kunnen heel divers zijn, waarover uiteindelijk in het vo en mbo de school of instelling beslist. 

Het verhaal van Ans is ook een mooie brug naar het tweede punt. De kennis en kunde. Ans noemt dat ze haar taken heeft overgedragen aan Machteld Kruidenier (voor het vo en staatsexamens vo) en Bea van Heukelom (voor Nt2, mbo en po). Zij geven scholen (of onszelf) advies als het gaat om leerlingen of kandidaten met een ondersteuningsbehoefte. Met hen hebben we de deskundigheid en capaciteit van het CvTE versterkt. Bij de staatsexamens zijn we eigenlijk zelf de “school” en dat betekent dat we als CvTE beslissen over de aanpassingen.

Met het vastgestelde beleid en de kennis en kunde die we in huis gehaald hebben dragen we bij aan de mogelijkheid om ook examen te doen als je meer behoefte hebt aan ondersteuning door een zichtbare of onzichtbare beperking. Mooi dat we op die manier ook deze kandidaten de kans geven op een diploma.