Creativiteit en inventiviteit
Het besluit in het voorjaar 2020 om de centrale eindexamens niet door te laten gaan had nogal wat consequenties. Onder meer voor de circa 5.000 examenkandidaten uit het voortgezet speciaal onderwijs (vso) die Staatsexamen doen. De meeste vso-scholen hebben namelijk geen examenlicentie.
Dit interview is op 15 maart 2021 ook gepubliceerd in ons jaarverslag 2020.
Staatsexamenkandidaten doen hetzelfde centrale schriftelijke examen in mei/juni als leerlingen in het voortgezet onderwijs doen. Daarna volgen voor de vso-examenkandidaten in de zomerperiode nog ‘college-examens’: mondelinge examens met bij de talen vaak ook nog schrijfopdrachten. En juist over die mondelinge examens ontstond onrust bij scholen, leerlingen, ouders en politiek.
Met het wegvallen van de centrale (schriftelijke) examens zou het resultaat voor leerlingen van het vso grotendeels bepaald worden door de mondelinge college-examens. Om aan de onrust tegemoet te komen is een aantal extra voorzieningen vastgesteld. In het kort: kandidaten konden hun leerlingdossier meenemen naar het examen en hun mentor of een vertrouwenspersoon kon aanwezig zijn. Ook mochten kandidaten hun antwoord, in plaats van mondeling, bijvoorbeeld in een schema aangeven.
Dit extra maatwerk was altijd al mogelijk, maar nu werd er meer gebruik van gemaakt. Ook kwamen er vier herkansingsmogelijkheden en mochten leerlingen al beginnen in het vervolgonderwijs, ook als zij nog herkansingen hadden.
Hectische periode
Greet Snoodijk, bij het CvTE aanspreekpunt voor de Staatsexamens, heeft met haar kernteam van CvTE- en DUO- collega’s, examinatoren en locatievoorzitters alles uit de kast gehaald wat nodig was om de college-examens ook dit schooljaar zorgvuldig en succesvol af te nemen. ‘De periode van mei tot september was beslist hectisch. De college-examens in het vso draaien altijd al om maatwerk en zorgvuldigheid. De scholen melden leerlingen aan bij DUO en geven door welke aanpassingen hun leerlingen nodig hebben vanwege beperkingen. Onze examinatoren zijn toegewijd en zeer betrokken bij de kandidaten; ze doen het vaak al jaren en volgen alle instructies nauwgezet op. Elk jaar in het voorjaar organiseren we voor hen informatie- en scholingsbijeenkomsten. Die fysieke bijeenkomsten kwamen door corona te vervallen en we hebben dat vertaald naar schriftelijke informatie via nieuwsbrieven en aanvullende richtlijnen. Dat is niet optimaal, maar met goede communicatie kom je gezien de grote ervaring van de examinatoren een heel eind.’
Creativiteit en inventiviteit
Greet en haar collega’s onderhielden ook nauwe contacten met organisaties als Ouders en Onderwijs, de PO-Raad en Balans. ‘Door een goede afstemming met alle sleutelfiguren is er door examinatoren fantastisch maatwerk geleverd en zijn moeilijke situaties opgelost. Zo was er een kandidaat die de auto niet uit durfde en een leerlinge die alleen rustig werd in de nabijheid van haar paard en daarom in de manage examen deed. De extra herkansingsmogelijkheden, meestal op zaterdagen, betekenden dat we nog meer een beroep op de examinatoren moesten doen. We vreesden dat een aantal af zou haken, maar ondanks corona waren veel examinatoren bereid te examineren om het beste uit de kandidaten te halen. In december 2020 vonden de laatste herkansingen plaats.’
Kandidaten buiten Nederland
De meeste politieke en publicitaire aandacht ging weliswaar uit naar de vso-kandidaten, maar improviseren en zoeken naar creatieve oplossingen was ook noodzakelijk voor kandidaten in het buitenland en met name voor de circa 100 Staatsexamenkandidaten uit het Caraïbisch gebied. ‘Een groep examinatoren vliegt normaal gesproken begin juli naar Bonaire, maar dat werd een maand van tevoren afgeblazen. We hebben er toen voor gekozen de mondelinge examens digitaal af te nemen. De examinatoren zaten op een locatie in Amersfoort, terwijl de afname onder begeleiding plaatsvond op de eigen scholen in het Caribisch gebied. Een geïmproviseerde oplossing die gewerkt heeft. Ook volgend jaar doen we het als het nodig is weer op deze manier, met meer voorbereidingstijd én nog meer aandacht voor een goede controle.’