Over veerkracht gesproken

Blogbericht | 22-09-2020 | Pieter Hendrikse

Volgens cultuurfilosoof Gabriël van den Brink is ‘… het eindexamen een van de weinige – misschien wel het énige – echte overgangsritueel in het leven van de moderne mens…’ (NRC, 28 maart 2020). Afsluitende toetsen en examens hebben óók een belangrijke sociaal-emotionele functie. Afsluiting in het voortgezet onderwijs (vo) zonder centraal examen (CE): voor het laatst gebeurde dat in 1945.

En er was meer. Substantiële verlenging van de afname-periodes voor centrale examens Engels en Nederlands in het mbo werd noodzakelijk toen deze centrale examinering stokte. De Staatsexamens Nederlands als tweede taal (Nt2) werden stilgelegd, met vergaande gevolgen voor kandidaten die dit diploma nodig hebben voor inburgeringsplicht of start van een opleiding. Inmiddels zijn ze – met inachtneming van de maatregelen – weer gestart, gelukkig.

Bij de Staatsexamens vo is misschien wel de ultieme veerkracht getoond: ‘9.000 keer maatwerk’. Examinering bleef mogelijk: tot en met digitale examinering vanuit Nederland van de Staatsexamens voor de kandidaten in Caribisch Nederland. En gelukkig kenden ook de vso-kandidaten hun vlagmoment: onderwijsminister Slob hees begin juli de staatsexamenvlag bij de Haagse Hoftoren.

Deze bijzondere omstandigheden brachten ook meteen vragen voort naar behoud van nú verworven mogelijkheden, ook voor de langere termijn. Verruiming van termijnen, extra focus op schoolexamens, meer flexibiliteit en digitalisering. Doet het ‘nieuwe normaal’ onder druk van een voorlopig aanhoudend coronavirus, in tijd en wellicht zelfs ruimte, beperkte afname-periodes vervagen? Enerzijds vind je de opvatting over het belang van het CE als belangrijk middel ‘om kansenongelijkheid tegen te gaan’. Aan de andere kant lees je over het CE als een ‘ouderwets en achterhaald instituut’. De tijd zal het leren; de discussie hierover is gestart in het onderwijsveld!

Landelijke vergelijking van de waarde van diploma’s en een gelijke ‘lat’ is in mijn ogen een groot goed. Een paspoort naar vervolgopleidingen opent deuren voor álle leerlingen. Mijn devies is dan ook: het nu getoonde elan gebruiken om centraal georganiseerde toetsen en examens qua inhoud en vorm nóg meer van leraren te maken.

Het waren afgelopen tijd uitzonderlijke omstandigheden. Maar exceptioneel waren bovenal de leraren die zich inspanden om álle leerlingen een volwaardige afsluiting van hun schoolloopbaan te gunnen. Op alle niveaus: po, vo, mbo, en niet te vergeten bij de Staatsexamens vo en Nt2.

Over veerkracht gesproken.

Deze column is vanaf 22 september ook te lezen in de Nationale Onderwijsweek Krant 2020.